Phải đối thoại với dân trước khi thu hồi đất

Trong dự thảo Luật Đất đai được tiếp thu, các mục đích thu hồi đất để phát triển kinh tế, xã  hội cũng như để phục vụ quốc phòng, an ninh được quy định cụ thể.
Phiên thảo luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội chiều 12/9 về Luật Đất đai ghi nhận một số nội dung thay đổi so với dự thảo trước đó. Cụ thể, Ban soạn thảo đã đưa vào dự thảo sửa đổi các quy định về việc đảm bảo ổn định đời sống của người bị thu hồi đất, trả tiền đầy đủ, kịp thời; bổ sung các dự án cụ thể được thu hồi đất phục vụ cho mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội.

Theo Bộ trưởng Tài nguyên Môi trường Nguyễn Minh Quang, dự thảo luật đã được bổ sung thêm 3 điều, nâng tổng số điều lên tới 213. Với ý kiến đề nghị quy định cụ thể hơn việc thu hồi đất để thực hiện các dự án phát triển kinh tế - xã hội nhằm hạn chế tùy tiện trong việc thu hồi đất, cơ quan soạn thảo  xin tiếp thu và quy định cụ thể thành một điều mới.




Theo Chủ nhiệm Phùng Quốc Hiển, để tránh thu hồi đất tràn lan thì phải quy định hạn mức. Ảnh: Nguyễn Hưng.


Cơ quan soạn thảo cũng đề nghị bổ sung quy định trước khi ra quyết định cưỡng chế cần tổ chức đối thoại công khai với dân về phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Theo đó, ban thực hiện cưỡng chế vận động, thuyết phục, đối thoại đối với cá nhân, tổ chức bị cưỡng chế. Nếu cá nhân, tổ chức bị cưỡng chế chấp hành thì ban thực hiện cưỡng chế lập biên bản ghi nhận. Việc bàn giao đất được thực hiện chậm nhất sau 30 ngày kể từ ngày lập biên bản.

Theo báo cáo giải trình, qua tổng hợp lấy ý kiến có 265 đại biểu đồng ý nhà nước thu hồi đất để sử dụng vào mục đích phát triển kinh tế xã hội, 109 đại biểu không đồng ý.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách Phùng Quốc Hiển cho rằng, để tránh thu hồi đất tràn lan thì phải quy định hạn mức thu hồi. Ông đưa ra ví dụ về hạn mức cho Quốc hội, Chính phủ, HĐND. “Có giai đoạn chúng ta rất lỏng, thu hồi đất rừng thì hạn chế 200-300 ha, trong khi đất lúa thì thu cả ngàn ha cho dự án khu công nghiệp”, ông Hiển nói.

Đối với chênh lệch giá do quy hoạch, đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, Chủ nhiệm Hiển đề nghị phải có quy định để điều tiết. Ví dụ khi bình thường, giá đất chỉ 300.000 đồng/m2, nhưng khi đã đầu tư cơ sở hạ tầng lên tới 10 triệu/m2 thì sau khi trừ đi giá trị đầu tư, phần chênh lệch nhà nước phải điều tiết.

“Phải tính tới tỷ lệ nào đó để hỗ trợ cho người dân, như vậy dễ chấp nhận hơn là thu toàn bộ phần chênh về ngân sách. Tất nhiên bên cạnh đó phải có hỗ trợ tái định cư, đào tạo nghề. Như vậy người dân sẽ thỏa mãn hơn, giải quyết được khúc mắc của họ”, ông Hiển nói.

Cũng theo ông, đối với lô đất cho doanh nghiệp đầu tư cũng phải có quy định để đảm bảo điều tiết lợi ích cho cả 3 bên là người dân, doanh nghiệp và nhà nước. Có như vậy mới giải quyết được khúc mắc khi giải quyết tranh chấp về đất đai.

Với điều khoản về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất ông Hiển đề nghị cần quy định chặt chẽ, khi đã quy hoạch rồi thì nghiêm cấm mua bán, nhất là vùng đồng bào bà con hạn chế hiểu biết về pháp luật.

Liên quan đến giá đất, ông Hiển băn khoăn, hiện có 2 loại giá, một loại thu thuế, phí, lệ phí (loại này có khung); loại 2 là giá đền bù do UBDN tỉnh quyết định. Vì thế, xuất hiện cùng một loại đất có 2 loại giá. “Nếu đưa khung giá chỉ giải quyết thu thuế, phí không cần quy định khung, giao cho địa phương quyết định. Quan trọng nhất là tính giá để đền bù, thu hồi đất”, ông Hiển nói.

Trong khi đó, nhắc đến vụ nổ súng ở Thái Bình mới xảy ra hôm qua (11/9), Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc cho rằng, công tác thu hồi đất thực sự phức tạp. Vị Chủ nhiệm cũng nhắc lại vụ việc của gia đình ông Đoàn Văn Vươn và đề nghị, khi thu hồi đất của những trường hợp như thế cần phải tính tới công sức quai đê lấn biển để hạn chế những bức xúc của người dân.

Khẳng định tầm quan trọng của một dự án luật được đưa ra lấy ý kiến rộng rãi của người dân và dự kiến thông qua sau 3 kỳ họp Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng khẳng định, nếu giải quyết tốt các vướng mắc trong luật thì mới ổn định xã hội, giảm được khiếu kiện, khiếu nại.

Ông yêu cầu cơ quan soạn thảo và thẩm tra làm rõ mục đích thu hồi đất vì lợi ích quốc gia, công cộng và các dự án kinh tế. Đối với thu hồi cho dự án kinh tế cần thêm vào điều kiện được cấp có thẩm quyền quyết định. Đối với giá thu hồi, Chủ tịch Quốc hội đề nghị giải quyết mối quan hệ giữa việc định giá “sát giá thị trường” với giá tính tại thời điểm thu hồi. “Chương đền bù phải giải quyết cho dân theo đúng nguyên tắc sát giá thị trường”, Chủ tịch Quốc hội yêu cầu.


Theo dự thảo mới được chỉnh sửa, Nhà nước thu hồi đất để thực hiện các dự án, công trình phát triển kinh tế, xã hội trong các trường hợp thực hiện các dự án, công trình phát triển kinh tế, xã hội quan trọng quốc gia do Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư; các dự án, công trình phát triển kinh tế, xã hội do Thủ tướng chấp thuận chủ trương đầu tư; các dự án, công trình xây dựng khu đô thị mới, khu dân cư nông thôn mới, chỉnh trang đô thị, khu dân cư nông thôn, cụm công nghiệp, khai thác khoáng sản quy mô lớn, khu chế biến nông, lâm, thủy, hải sản tập trung do HĐND cấp tỉnh thông qua. Điều này sẽ do Chính phủ quy định cụ thể.

Bên cạnh đó, với đề nghị quy định rõ thu hồi đất cho mục đích lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng, cơ quan soạn thảo cũng đề nghị tiếp thu với nội dung cụ thể bao gồm 9 nhóm mục đích như để thực hiện các dự án, công trình quan trọng quốc gia do Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư; thực hiện các dự án đầu tư bằng nguồn ODA; xây dựng, mở rộng các công trình thuộc hệ thống giao thông, điện lực, thủy lợi, cấp nước, thoát nước, thông tin liên lạc, xăng dầu, khí đốt, thu gom, xử lý chất thải; xây dựng công viên, quảng trường, tượng đài, bia tưởng niệm; công trình phục vụ sinh hoạt của cộng đồng dân cư; phát triển rừng phòng hộ, rừng đặc dụng; tái định cư, nhà ở cho sinh viên, nhà ở xã hội, nhà ở công vụ, chợ...


Nguyễn Hưng